Mergenmetz en de start van de Eetbare Siertuin

In 2012 las ik op de site van Mergenmetz het verhaal van hun nieuw aan te leggen eetbare bostuin. Hierin vroegen ze, na afzeggen van anderen, of er iemand kon meedenken aan een beplantingsplan. Ik heb hierop gereageerd en na een gesprek ben ik het avontuur aangegaan. Hoe de start verder gegaan is kan je hier lezen.

Het beplantingsplan

De winter van 2012-2013 heb ik gewerkt aan het beplantingsplan, rekening houdend met de ligging van de tuin, de grondsoort en de voor mij nog nieuwe permacultuurprincipes. In De Eetbare Siertuin van Mergenmetz ben ik uitgegaan van een ontworpen ecosysteem gebruikmakend van meerjarige, eetbare planten. Behalve eetbaar groeien er ook heilzame planten en nutsplanten. Nutsplanten zijn, in deze tuin, planten die stikstof binden of diep wortelen en zo mineralen uit de diepere grondlagen naar boven brengen. Door mulchen met deze planten of na afsterven in de herfst komen deze stoffen vrij voor de andere planten in de tuin.

Plantenlijsten en combinaties maken

Op papier kwam daar een plantenlijst uit waarna ik het beplantingsplan verder ben gaan uitwerken. Met het maken van plantcombinaties moet er rekening gehouden worden met de groeiomstandigheden zoals lichtbehoefte, groeiwijze van planten zoals polvormig, zodevormig, uitlopers e.d. De keuze van grondsoort is een gegeven. Verder waren er natuurlijk richtlijnen van Buro Harro waar rekening mee gehouden moest worden. Waar konden bijv. bomen en struiken staan en welke hoogte van beplanting op sommige plekken i.v.m. bijv. zichtlijnen.

Uitgangspunt plantcombinaties

Mijn uitgangspunt voor de plantcombinaties is om zoveel mogelijk tuinplanten uit land van oorsprong bij elkaar te zetten. Dus Aziatische planten, Mediterrane planten, planten uit Midden- Amerika, Europese en natuurlijk, onze inheemse beplanting. De geselecteerde planten zijn dus allemaal geschikt op zandgrond in zon of halfschaduw. De hoeveelheid schaduw voor de echte bosbeplanting is beperkt en een voldoende humuslaag om vocht vast te houden begint nu na 5 jaar pas een beetje te ontstaan. We hebben bij aanvang geen tot weinig grondverbetering toe gepast, ook al stond er in de vorige oude tuin grote groepen rododendron en taxus die nagenoeg geen humus opleveren. Hier hadden we achteraf meer rekening mee kunnen houden.

Bomen en Heesters

Er groeien nu zo’n 63 soorten bomen en struiken in de tuin. Ze zijn allemaal goed aangeslagen en groeien redelijk tot goed. Benieuwd welke? Kijk hier. Omdat de Eetbare Siertuin groot is (zo’n 1500m2 ) kunnen hier aardig wat bomen en struiken geplant worden. In een aantal oude grote bomen laten we klimmers groeien. Wij hebben hiervoor gekozen om zo een natuurlijke uitstraling van de tuin te houden. In je eigen tuin kan dit natuurlijk prima een trellis of pergola zijn.

Geen bos nodig om een eetbare tuin te maken.

Vaste planten

In de tuin is de hoeveelheid vaste planten met 1- en 2-jarige, qua aantal het grootst, 142 soorten. Je hoeft echt geen bos aan te planten om aan permacultuur te doen. Eetbare planten kunnen ook hun oorsprong hebben van de Prairie, Steppe of Bloemenweide. Zelfs in de bergen en langs de kust groeien heerlijke eetbare vaste planten. De natuurlijke groeiplek en groeiomstandigheden van planten kan je veel informatie geven over of deze planten bij jou in de tuin kunnen groeien. Met de juiste plant op de juiste plek tuinier je met de natuur mee.

Onderhoud

Met de natuur mee tuinieren houdt niet perse in dat je geen onderhoud hoeft te plegen. Juist in het begin was ik daar meerdere dagen per week mee bezig. De beplanting was nog niet sluitend en bepaalde inheemse kruiden, kruiden die we eigenlijk niet in de eetbare tuin willen hebben, groeide net wat harder dan de ingeplante beplanting. Zo was er een overschot aan kweekgras, pispot, schapenzuring, kleefkruid, en zevenblad. Ik weet het, allemaal eetbaar of nuttig maar hun groeikracht is net wat te heftig ten opzichten van de andere planten. Wekelijks met de hand eruit halen voordat ze in bloei komen is nog steeds een terugkerende bezigheid. De plek waar deze planten wel mogen groeien is in het inheemse gedeelte en in de ruigte langs de randen van de tuin. Gelukkig is de Eetbare Siertuin daar groot genoeg voor.

Waar komen de planten uit de Eetbare Siertuin vandaan?

De meeste bomen en heesters komen van Plantentuin Esveld, een aantal van kwekerij Bulk en Lowgardens nurseries. De vaste planten van Kwekerij De Hessenhof, Puur Aroma. Een aantal niet gangbare vaste planten heb ik in de loop van de jaren zelf op gekweekt. Sowieso zaai ik ieder jaar weer interessante 1-jarige voor de herboristen of als nieuw uit te proberen eetbaar gewas. Zo hebben we al eens Quinoa, Sorghum, Landwier, Chia en Teff in de tuin gehad. Voor deze 1-jarige hebben we een apart stuk van de tuin gereserveerd. 1-jarige die zich zelf uitzaaien en de winter door komen mogen in de hele tuin staan.

Na 5 jaar

De komende jaren zal ik minder actief in de Eetbare Siertuin zijn en zal mijn rol meer begeleidend worden. Het opkweken van nieuwe eetbare vaste planten blijf ik voor de tuin doen. Wil jij helpen in deze interessante eetbare siertuin vol met permacultuur gewassen? Neem dan contact op met Norbert Mergen.
Wil je meer te weten komen over welke planten allemaal eetbaar zijn of wil je zelf een beplantingsplan met eetbare vaste planten. Volg dan eens een workshop ‘Maak je siertuin eetbaar’ of bel me eens voor afspraak. Anthonetta van Bergenhenegouwen 06-53573526